Махсус имкониятлар
Ёпишқоқ тасма – скотч ҳар бир хонадонда бор, нархкўрсаткичлар барча дўконларда ишлатилади, слинки пружинаси эса ўйинчоқлар сотиладиган исталган жойда мавжуд. Бир қарашда содда бўлиб кўринган бу буюмлар қандай яратилгани ҳақида ўйлаб ҳам кўрмаймиз. Зеро, улар тасодиф ҳамда ҳеч ким танимайдиган мухандисларнинг мақсда сари қатъий ҳаракати туфайли дунёга келган. Уларни ихтиро қилиш жараёнидаги воқеалар асосида кино суратга олиб, қизиқарли драмага эга бўлиш мумкин. Биз қайси буюмлар ғоядан то бутунжаҳон эътирофи ва машҳурликкача қийин йўлни босиб ўтганини аниқладик. Қарангки, Отто Роведдер исмли заргарнинг қатъияти бўлмаса, ҳозирда дўконларда кесилган нон сотилмасди.
Айтгандек, сизларга бугундан бошлаб қизиқарли фактлар ҳақида хабар бериб борамиз.
1. Нархкўрсаткичлар
Яқиндагина бизнес-коллежнинг 2-семестрини якунлаган америкалик Фрэнк Вудворт 1873-йилда дўконга ёрдамчи бўлиб ишга жойлашган. У жуда тортинчоқ бўлиб, харидорлар унга мурожаат қилганида дудуқланиб, қўрқув исканжасига тушиб қолган. Бироқ, дўкон эгаси Мур Фрэнкни уддабурон ишбилармонга айлантиришни истаган ва бир куни кун давомида бўлмаслигини ҳамда ўрнига йигитчани ёлғиз сотувчи сифатида қолдиришини айтган. Шунингдек, Фрэнк дўконнинг кундалик тушумини таъминлаши керак эди. Акс ҳолда жаноб Мур уни ишдан бўшатарди. Кун давомида харидорлар билан мулоқот қилиш фикрининг ўзиёқ йигитчани титроққа солган. Шунда Фрэнкнинг ҳаёлига ажойиб ғоя келган:
…дўкон харидорлари уни камроқ безовта қилишлари учун у ҳар бир товарга унинг нархи ёзилган қоғозчани ёпиштиришга қарор қилган. У туни билан нархлар ёзилган картон бўлакларини жойлаштирган, муддати ўтган товарларга эга “атиги 5 цент” деб ёзган.
Ҳайратланарлиси, харидорларга ҳам бу ғоя манзур бўлган (ахир уларнинг орасида ҳам тортинчоқлар кўп) ва талабга эга бўлмаган маҳсулот бир неча соат ичида сотиб олинган. Фрэнк эса 6 кунлик тушумни қўлга киритган. Сафардан қайтган дўкон эгаси ҳайратда қолган ва нархкўрсаткичларни доимий равишда қўллай бошлаган. Фрэнкка эса ўз дўконини очишни таклиф қилиб, ҳаттоки $ 300 қарз ҳам берган. Фрэнк тез орада биринчи “5 центли дўконни”, сўнгра иккинчисини очган ва иш жадаллашиб кетган. Пул дарёдек оқиб келарди. Бир куни Вудворт дўконни айланиш чоғида харидорларга байрамона кайфият бағишлаш ҳамда улар кўпроқ пул қолдириб кетишлари учун дўконни Рождество безаклари билан ясатишни ўйлаб топган. Ва яна адашмаган – одамларга бу ғоя жуда ёққан ва бошқа дўконлар ундан ўрнак олганлар. Вулворд бир неча ўн йиллик ичида шу даражада бойиб кетган-ки, ўз ҳисобидан Нью-Йоркда ўша даврдаги энг баланд осмонўпар, 55 қаватли Woolworth Building биносини қурдирган. Нархкўрсаткичлар асосчиси 1919-йилда 66 ёшида ўт пуфаги тоши касаллиги туфайли вафот этган.
